AL-IMAM AL-BUKHARI : Siri 1

AMIRUL MUKMININ DALAM HADIS[1]

Disusun oleh : Al-Faqir Ila ‘Afwi Rabbih; Ibnu Juhan Al-Tantawi

1. Nasab dan Kelahirannya :

Beliau dikenali sebagai Abu Abdillah Muhammad bin Ismail bin Ibrahim bin Al-Mughirah bin Bardizbah Al-Ju’fi.

Al-Mughirah telah masuk Islam ditangan Al-Yaman Al-Ju’fi yang merupakan pemimpin di Bukhara. Sebelum ini Al-Mughirah adalah beragama majusi. Ayah Imam Al-Bukhari juga terkenal dalam menuntut ilmu.

Berkata Imam Al-Bukhari : “Ayahku telah mendengar (belajar) daripada Malik bin Anas dan sempat melihat Hamaad bin Zaid dan Sofih bin Al-Mubarak secara berhadapan” [2]

Al-Bukhari adalah nisbah kepada Bukhara.[3] Ramai di kalangan ulama’ yang mahir dalam pelbagai bidang berasal dari Bukhara. Terdapat beberapa penulis yang menulis tentang sejarahnya antaranya Abu Abdillah Muhammad bin Ahmad bin Sulaiman Al-Ghanjar juga merupakan seorang Al-Hafiz[4] di sana.

Al-Ju’fi pula dinisbahkan kepada nasabnya kerana moyangnya (Al-Mughirah) telah masuk Islam di tangan Al-Yaman Al-Ju’fi, lalu dinisbahkan kepadanya kerana Al-Yaman Al-Ju’fi adalah merupakan walinya.

Imam Al-Bukhari dilahirkan pada hari Jumaat iaitu selepas solat Jumaat pada 13 Syawal tahun 194 hijrah. Beliau pernah hilang penglihatannya sewaktu kanak-kanak. Ibunya pernah bermimpi melihat nabi Ibrahim A.S yang berkata kepadanya : “Sesungguh Allah telah mengembalikan penglihatan anak kamu disebabkan banyaknya tangisan dan doa kamu.” [5]

2. Menuntut Ilmu :

Beliau mula menuntut ilmu sejak kecil lagi dengan menghafal hadis dan telah habis menghafal Al-Quran ketika usianya tidak sampai 10 tahun. Ketika beliau berusia 16 tahun, beliau telah menegur beberapa kesilapan yang ada pada ulama’ hadis di tempatnya. Beliau juga telah menghafal kitab Ibnu Al-Mubarak dan Waqi’ dan mengetahui feqh Ashab Al-Ra’yi (mazhab Hanafi). Kemudiannya beliau telah keluar bersama-sama dengan ibunya serta saudaranya Ahmad menuju ke Mekah. Setelah selesai mengerjakan haji, saudaranya dan ibunya telah kembali ke Bukhara manakala beliau tinggal di Mekah untuk mempelajari hadis.

3. Antara syeikhnya :

Imam Al-Bukhari banyak berguru dengan para ulama’. Antara gurunya berdasarkan tempat ialah :

1. Bukhara : beliau berguru dengan Abdullah bin Muhammad bin Abdullah bin Ja’far bin Al-Yaman Al-Ju’fi Al-Musnadi, Muhammad bin Salam Al-Bikandi dan ramai lagi.

2. Balkh : Makki bin Ibrahim

3. Marwa : ‘Abdan bin Uthman, ‘Ali bin Al-Husain, Sadaqah bin Al-Fadhl.

4. Raiy : Ibrahim bin Musa

5. Naisabur : Yahya bin Yahya

6. Baghdad : Muhammad bin Isa Al-Tiba’, Suraij bin Nu’man, ‘Affan, Muhammad bin Sabiq.

7. Basrah : Abi ‘Asim Al-Nabil, Al-Ansari, Muhammad bin ‘Ar‘arah.

8. Makkah : Abu Abdul Rahman Al-Maqri, Khalad bin Yahya, Al-Humaidi.

9. Madinah : Abdul Aziz Al-Ausi, Ayub bin Sulaiman bin Bilal, Ismail bin Abi Uwais.

10. Mesir : Saied bin Abi Maryam, Ahmad bin Ishkab, Abdul Aziz bin Yusof.

11. Syam : Abul Yaman, Muhammad bin Yusof Al-Farabri.

Beliau pernah berkata : “Aku telah menulis hadis daripada seribu lapan puluh orang guru yang kesemuanya ialah ahli dalam bidang hadis dan mereka yang berpegang kepada prinsip iman adalah perkataan dan perbuatan serta iman boleh bertambah dan berkurang.” [6]

4. Anak muridnya :

Antaranya ; Abu ‘Isa Al-Tirmidzi, Abu Hatim, Ibrahim bin Ishak Al-Harbi, Abu Bakr bin Abi Dunya, Abu Bakr Ahmad bin ‘Amru bin Abi ‘Asim, Soleh bin Muhammad Jazrah, Muhammad bin Abdillah Al-Khudori, Ibrahim bin Ma’qal Al-Nasafi, Abdullah bin Najiyah, Abu Bakr Muhammad bin Ishak bin Khuzaimah, ‘Amru bin Muhammad bin Bujair, Abu Kuraib Muhammad bin Jum’ah, Yahya bin Muhammad bin Shoied, Muhammad bin Yusof Al-Farabri (perawi kitab Sahih Al-Bukhari), Abu Bakr bin Abi Daud, Abdullah bin Muhammad Al-Ashqar, Muhammad bin Sulaiman bin Faris, Muhammad bin ‘Anbar Al-Nasafi dan ramai lagi.

Imam Al-Muslim turut meriwayatkan daripada Imam Al-Bukhari hadis-hadis selain yang terdapat dalam kitab sahihnya.[7]

5. Kedudukannya dari segi keilmuan :

Imam Al-Bukhari terkenal pada zamannya dari segi hafalan, keilmuan dan kepintaran. Telah berlaku banyak peristiwa yang menunjukkan kepada kehebatan hafalannya. Antaranya yang masyhur ialah ujian hafalan yang dikenakan ke atas beliau ketika memasuki Baghdad.

Berkata Abu Ahmad bin ‘Adi Al-Hafiz : “Aku telah mendengar daripada beberapa orang masyaiekh Baghdad mengatakan tentang Muhammad bin Ismail Al-Bukhari telah datang ke Baghdad. Berita ini telah didengari oleh ulama’ hadis lalu mereka berkumpul dan mahu mengenakan ujian ke atas hafalannya. Mereka sengaja membuat pertukaran antara matan dan sanad bagi 100 hadis iaitu dengan menjadikan matan sesuatu sanad hadis ditukar lalu disandarkan kepada sanad hadis yang lain serta menjadikan sanad sesuatu matan ditukar kepada matan hadis yang lain. Mereka menyediakan seramai 10 orang pemuda dengan setiap seorang memiliki 10 buah hadis dan diminta untuk mengajukannya kepada Al-Bukhari. Lalu mereka telah menetapkan waktu untuk majlis ujian tersebut, maka ramai orang di kalangan penduduk Baghdad dan Khurasan telah hadir untuk menyaksikan majlis tersebut.” [8]

Ringkasnya Imam Al-Bukhari telah membetulkan kesemua hadis-hadis yang sengaja ditukar-tukar dengan mengembalikan sanad-sanad hadis kepada matannya yang asal dan juga mengembalikan matan-matan hadis kepada sanadnya yang asal tanpa tertinggal sedikitpun. Justeru, para ulama’ telah mengakui akan kehebatan hafalannya dan memberi pengiktirafan kepada beliau.

Beliau pernah berkata : “Aku telah menghafal sebanyak seratus ribu hadis sahih dan turut menghafal dua ratus ribu hadis yang tidak sahih.” [9]

---

[1] Gelaran bagi martabat ulama’ hadis yang paling tinggi dari segi riwayah dan dirayah. Menjadikan mereka seorang Imam yang diikuti dan tempat rujukan dalam ilmu hadis. Terlalu sedikit dikalangan mereka yang mampu sampai ke martabat ini antaranya ; Imam Al-Zuhri, Syukbah bin Al-Hajjaj, Sufian Al-Thauri, Imam Malik, Ishak bin Rahuyah, Imam Al-Bukhari, Al-Daruqutni, Al-Hafiz Ibnu Hajar-Lihat Mausu’ah ‘Ulum Al-Hadis, m/s 161-163 dan Ghayah Al-Idhah Fi ‘Ulum Al-Istilah, Dr. Al-Khusyu’ie Al-Khusyu’ie Muhammad, m/s 36.

[2] Lihat Sair Al-A’lam Al-Nubala’, Imam Al-Dzahabi, jilid 12, m/s 392.

[3] Sebuah tempat yang dahulunya merupakan sebahagian daripada empayar Parsi dan kini terletak di negara Uzbekistan.

[4] Berkata Al-Hafiz Al-Mizzi : “Al-Hafiz ialah gelaran bagi ulama hadis yang mengetahui sejumlah rijal-rijal hadis (perawi-perawi hadis) beserta latar belakang mereka, perihal mereka (sama ada thiqah atau dhaif) serta tempat asal-usul mereka pada setiap tabaqat (peringkat ; sahabat, tabien dan tabi’ tabien) bagi mengetahui hukum ke atas silsilah sanad. Ini adalah serendah-rendah martabat Al-Hafiz.”- Lihat Ghayah Al-Idhah Fi ‘Ulum Al-Istilah, m/s 35.

[5]Lihat Sair Al-A’lam Al-Nubala’, jilid 13, m/s 393.

[6] Al-Hafiz Ibnu Hajar menyebutnya dalam kitab Hadyu Al-Sari Muqadimah Fath Al-Bari m/s 745.

[7] Lihat Manhaj Al-Imam Al-Bukhari fi Tashih wa Ta’liliha, Abu Bakr Kafi, m/s 46.

[8] Lihat Hadyu Al-Sari Muqaddimah Fath Al-Bari m/s 755.

[9] Lihat Ilmu Al-Jarh Wal Ta’dil, Dr. Abdul Muhdi Abdul Qadir, m/s 220.